Melancholia (2011), czyli w obliczu tego, co nieuchronne

reżyseria: Lars von Trier

scenariusz: Lars von Trier

muzyka: Richard Wagner

produkcja: Dania, Francja, Niemcy, Szwecja, Włochy

gatunek: dramat, sci-fi, katastroficzny, psychologiczny

Koniec świata wydaje się wręcz uniwersalnym materiałem na film. Stanowi doskonałą sposobność dla twórcy, aby ukazać własne przemyślenia i ujawnić najśmielsze wytwory swojej fantazji. Lars von Trier również podjął się tego, moim zdaniem,  oczywistego, lecz trudnego tematu. Jego interpretacja tego wydarzenia jest niesamowita i piękna. Naprawdę nie waham się pisząc te słowa. Ukazał przede wszystkim głębię ludzkich emocji, niekiedy zupełnie sprzecznych. Od początku wiadomo, jakie będzie zakończenie, mimo tego dzieło ogląda się z ogromną uwagą.

Na początek dostajemy rewelacyjny pokaz obrazów. Przedstawiają bohaterów w różnych pozach i w czasie wykonywania jakiś czynności. Sceny rozgrywają się w zwolnionym tempie, w tle słychać niesamowitą i przejmującą muzykę. Widzimy m.in. pannę młodą w sukni ślubnej biegnącą na trawie lub tonącą w wodzie, inną kobietę zapadającą się w pole golfowe. Ten nietypowy wstęp stanowi tylko przedsmak dla dalszej części.

Film podzielono na dwie części. Pierwsza z nich opowiada o Justine (Kirsten Dunst), pannie młodej. Akcja toczy się na jej weselu. Wszystko jest bogato udekorowane i cudownie przygotowane. Początkowo kobieta wydaje się szczęśliwa i radosna. Jej wybrankiem jest Michael (Alexander Skarsgård). Jako widzowie jesteśmy świadkami wielkiego wydarzenia w ich życiu. Przyglądamy się skomplikowanym relacjom rodzinnym i zawodowym. Matka głównej bohaterki (Charlotte Rampling), wiecznie niezadowolona i nastawiona pesymistycznie do ślubu nakazuje gościom bawić się, póki jeszcze mogą. Jej słowa powoli zaczynają się sprawdzać. Justine czuje się coraz gorzej, jest niemiła i nieczuła dla swoich bliskich. Jej siostra, Claire (Charlotte Gainsbourg) denerwuje się widząc jej zachowanie. Wesoła atmosfera spotkania staje się coraz bardziej nieznośna. Wesele kończy się niesmakiem i niespełnionymi oczekiwaniami.

Druga część ma miejscu już po weselu. Justine przenosi się do domu swojej siostry. Niedoszła panna młoda czuje się jeszcze gorzej. Ma huśtawki nastroju, wydaje się wyczerpana i pogrążona w ciężkiej depresji. Claire stara się jej pomóc, ale niewiele może zdziałać. Wkrótce okazuje się, że planeta Melancholia ma zderzyć się z Ziemią. Justine nie wątpi, że w ten sposób dojdzie do końca świata. Im bliżej do feralnej nocy, tym jej samopoczucie stabilizuje się, staje się coraz spokojniejsza. Jej siostra zachowuje się wręcz odwrotnie. Mimo zapewnień męża, Johna (Kiefer Sutherland), że do zderzenia na pewno nie dojdzie, ogarnia ją panika i rozpacz.

To naprawdę porządne i dobre kino, ale nie uważam, że to wybitna pozycja. Moim zdaniem gdyby nie perfekcyjna Kirsten Dunst, całość wypadłaby słabiej. W filmie właściwie niewiele się dzieje, ale mimo tego nie nudzi ani nie dłuży się. Ma w sobie to „coś”, co sprawia, że ogląda się go z wielką uwagą i zaciekawieniem. Akcja rozgrywa się bardzo powoli, stopniowo stopniuje się napięcie. Wątek wesela, który pozornie nie wydaje się ważny dla całej historii, ma duże znaczenie dla całości. Każdy element ma swoje ściśle określone miejsce. Według mnie nie ma tu żadnych zbędnych scen, ani ujęć. „Melancholia” trzyma w napięciu i niezwykle wciąga, chociaż wiadomo, jaki będzie finał. Bohaterom cały czas towarzyszy klimat niepokoju i nieuchronnej zagłady. Twórcy pokazują, że przed końcem świata nie można się uchronić. Jego nadejście jest nieubłagane i żaden człowiek się przed nim nie ukryje.

„Melancholia” okazała się także wyborną ucztą dla oczu. Wizualnie jest cudowna. Szczególne wrażenie wywarła na mnie fascynująca sekwencja obrazów na początku. Efekty specjalne są fantastyczne i zachwycające. Charakterystyczna jest także niestabilna praca kamery, trochę jakby ktoś spoglądał się ukradkiem, co dzieje się w życiu tych ludzi. Muzykę Wagnera oceniam jako świetnie dobraną i nieco przerażającą. Scenariusz nie jest nieprzewidywalny, ale nie o to chodzi w tym dziele. Doskonale ukazano różne postawy ludzkie w obliczu końca świata.

Jednym z najlepszych elementów tego filmu jest brawurowa gra aktorska. Niebywałe wrażenie zrobiła na mnie Kirsten Dunst, która zagrała znakomicie i najlepiej z całej obsady. Okazała się największym zaskoczeniem, nie spodziewałabym się po niej tak dobrego występu. Jej mimika twarzy i gestykulacja mówiła wszystko o Justine, w której rolę wcieliła się. Umiała perfekcyjnie ukazać jej uczucia i problemy emocjonalne, bohaterka okazuje się bardzo skomplikowana. Początkowo wesoła, zmienia się nie do poznania. Dunst spisała się wyśmienicie i to chyba najlepsza rola w jej karierze. Charlotte Gainsbourg jako Claire poradziła sobie bardzo dobrze, ale pozostała w cieniu Kirsten. Wspaniale sprostała wyzwaniu i wypadła przekonująco. Siostra Justine na początku jest spokojna, a później w obliczu zagrożenia załamuje się. Aktorzy drugoplanowi zagrali przyzwoicie, stali się wspaniałym tłem dla głównych postaci.

„Melancholia” to niepowtarzalny spektakl ludzkich emocji i dobry film. Okazał się bardzo absorbującym i jednocześnie niepokojącym dziełem. Polecam, bo naprawdę warto; nie mam jednak wątpliwości – to dzieło nie dla wszystkich.

Ocena: 7,5/10