Truman Show (1998), czyli iluzja prawdziwego życia

tytuł oryginalny: The Truman show

reżyseria: Peter Weir

scenariusz: Andrew Niccol

muzyka: Burkhard von Dallwitz, David Hirschfelder, Philip Glass

produkcja: USA

gatunek: dramat, komedia, sci-fi

W dzisiejszych czasach media towarzyszą nam na każdym kroku i stanowią już właściwie nieodłączną część życia niemal każdego człowieka. Stanowią istotne źródło informacji, zapewniają dobrą rozrywkę i jednocześnie pozwalają oderwać się od codziennych spraw. Dają mnóstwo możliwości, ale mogą także nieść ze sobą negatywne konsekwencje. „Truman show” pozwala nam spojrzeć na telewizję z zupełnie innej perspektywy.

Truman Burbank (Jim Carrey) wiedzie przeciętne i pomyślne życie w urokliwym nadmorskim miasteczku. Jest raczej szczęśliwy, ma kochającą żonę Meryl (Laura Linney), zadowalającą pracę i właściwie wszystko, czego może zapragnąć. Mężczyzna nieświadomie odgrywa główną rolę w początkowo eksperymentalnym projekcie, a teraz już emitowanym 24 godziny na dobę i na żywo serialu telewizyjnym. Projekt nadzoruje reżyser Christof (Ed Harris), który decyduje o tym, kogo spotka bohater lub jaka zapanuje pogoda w miasteczku. W pewnym momencie Truman wyczuwa jednak podstęp i zaczyna dociekać prawdy.

Wiele filmów porusza tematykę mediów, które manipulują odbiorcą i stają się przydatnym narzędziem w rękach wpływowych osób. Ogólną dostępność, popularność i nachalność przekazu telewizyjnego świetnie oddaje np. trylogia „Igrzyska śmierci”. Prezydent zmusza wszystkich mieszkańców do śledzenia brutalnych zmagań na arenie, które mają na celu zastraszenie i utrzymanie jego autorytetu. W „Truman Show” twórcy nie stosują brutalności i sugestywnych obrazów, żeby przekazać istotne przesłanie. Przez dłuższy czas stawiają widza w pozycji osoby, która z zaangażowaniem śledzi losy Burbanka. Nie pozbawiają nas złudzeń na temat serialu, umieszczając wiele nic nieznaczących scen i nie unikając nawet chwilowych dłużyzn. Skłaniają w ten sposób do refleksji i zadziwiają, dlaczego właściwie aż tyle osób z taką fascynacją ogląda tę monotonną produkcję telewizyjną. Akcja zaczyna się przecież rozkręcać dopiero, gdy postać odkrywa misterne kłamstwo.

Twórcy trafnie obrazują różnorodne aspekty mediów, które sprawiają, że cieszą się coraz większą popularnością. Nie wyciągają wniosków wprost, zmuszają obiorcę do samodzielnego zastanowienia się nad sytuacją. Wybrali wyśmienity pomysł, który stanowi dobry pretekst do ukazania potęgi nowoczesnych technologii. „Truman Show” ukazuje telewizję jako pochłaniającą przyjemność, która jest jednak zupełnie pusta i pozbawiona głębszego sensu. Umożliwia chwilowe oderwanie się od przytłaczającej rzeczywistości i okazuje się wyjątkowo uzależniająca. Choć widzowie pozornie kibicują Trumanowi, traktują go naprawdę jako niewiele znaczące narzędzie do własnej rozrywki. Pragnąc odsunąć od siebie obecne problemy i zmartwienia, niektórzy wolą zagłębić się w wyimaginowany świat, w którym wszystko staje się prostsze. Boją się utraty kontroli i niepewnej przyszłości, dlatego tak bardzo lubią oglądać dłużące się seriale, które przez długi czas zapewnią im relaks. Ograniczają się i zamiast własnym, żyją cudzym życiem.

Najbardziej przerażająca jest jednak błoga nieświadomość i beztroska, w jakiej egzystuje tytułowy bohater. Gdy dowiaduje się prawdy, jego dotychczasowy światopogląd i sens życia legną w gruzach. Prosta linia fabularna zaczyna się komplikować i okazuje się coraz bardziej pasjonująca. Wraz z każdym widzem programu, z niemal zapartym tchem obserwujemy walkę Trumana z narzuconym mu losem, a później z samym sobą. Mogłoby się wydawać, że w rękach kogoś takiego jak Christopher Nolan z nieoszałamiającego filmu powstałoby genialne i monumentalne dzieło. Odnoszę wrażenie, że straciłoby ono jednak tym samym na pewnej dozie wiarygodności i oryginalnym wyrazie. Prostota przemawia bowiem najbardziej bezpośrednio i dosadnie. Skromna forma i dość surowa stylistyka wydają się zatem w tym wypadku idealne, choć bez wątpienia odbierają artyzmu oprawie wizualnej. Niezbyt wyrazistym zdjęciom towarzyszy odpowiednio dopasowana, choć niewarta zapamiętania ścieżka dźwiękowa.

Jim Carrey, który zasłynął jako świetny, choć nieco irytujący aktor komediowy, skorzystał z okazji, żeby zaprezentować się z zupełnie strony. W „Truman Show” sięgnął po kreację dramatyczną, w której z łatwością się odnalazł. Nie dał znakomitego popisu kunsztu aktorskiego, ale zagrał bardzo solidnie i precyzyjnie. Sprawił, że nie można mu odmówić wszechstronności i zasłużył na Złotego Globa. Doskonale ukazał determinację i rozpaczliwy już później wysiłek postaci w celu odzyskania należnej mu wolności. Na ekranie partneruje mu doświadczony Ed Harris, którego oprócz Złotym Globem odznaczono także nominacją do Oscara. Wyróżnienia okazują się dość mocno przesadzone, gdyż aktor nie popisał się żadnymi zaskakującymi umiejętnościami. Jego występ nie przykuwa uwagi, wydaje mi się, że nie miał tutaj dużego pola do popisu i dlatego pozostał w cieniu Carrey’a.

„Truman Show” to intrygujący i pełen melancholii obraz, który nie pozostawia widza obojętnym. Serdecznie polecam, choć nie jest to kino wybitne.

Ocena: 7/10