Arizona Dream (1993), czyli historia o mężczyźnie i rybie

tytuł oryginalny: Arizona Dream

reżyseria: Emir Kusturica

scenariusz: David Atkins

muzyka: Goran Bregović

produkcja: Francja, USA

gatunek: dramat, fantasy, komedia

Do dziś miło wspominam mój pierwszy seans filmu „Czarny kot, biały kot” (moja recenzja TUTAJ), który okazał się dużym zaskoczeniem i niezwykłym doświadczeniem. Oczarowana wyjątkowym stylem Emira Kusturicy, postanowiłam sięgnąć po „Arizona Dream”. Skończyłam je oglądać dopiero za drugim podejściem, ale warto było! Wizja reżysera jest szalona, intrygująca i przesiąknięta absurdalnym humorem.

23-letni Nowojorczyk Axel Blackmar (Johnny Depp) pracuje w urzędzie rybołówstwa. Zajmuje się znakowaniem ryb, do których ma wręcz mistyczny stosunek. Pewnego dnia ulega namowom kuzyna Paula (Vincent Gallo) i przyjeżdża do Arizony na ślub swojego wuja Leo (Jerry Lewis). Prowadzi on luksusowy salon samochodowy, który pragnie przekazać Axel’owi. Wkrótce mężczyzna poznaje ponętną i ekstrawagancką wdowę Elaine (Faye Dunaway) o niezaspokojonych potrzebach seksualnych i jej pogrążoną w depresji pasierbicę Grace (Lili Taylor), której wielką miłością są żółwie. Axel wdaje się romans ze starszą z nich i jego kilkudniowy pobyt w Arizonie znacznie się przedłuża.

„Arizona Dream” to nietuzinkowa i surrealistyczna produkcja. Emir dał popis swojej niebywałej wyobraźni i stworzył naprawdę spójne dzieło. Zrealizował je w fascynujący i groteskowy sposób oraz ze sporą dawką ironii. Historia jest z pozoru banalna i niezbyt oryginalna, powoli okazuje się jednak, że pierwsze wrażenie myli. Fabuła staje się coraz bardziej niesamowita i absurdalna, a akcja nabiera szybszego tempa. Rozgrywa się w dziwnej scenerii, scenografia jest intrygująca. Początkowo film nieco nudzi, ale później wciąga i nie pozwala oderwać od siebie uwagi. Niepospolity humor stanowi nieodłączny element tego dzieła. Komizm płynie tu nawet z najprostszych sytuacji. Wyjątkowo rozbawił mnie występ Paula Legera. Bohater ukazał scenę filmową, w której uchyla się przed nadlatującym samolotem.

Scenariusz okazał się znakomity i ciekawy, a jego największa zaleta to nieprzewidywalność. Nigdy nie wiadomo, co się dalej wydarzy, a u Kusturicy wszystko wydaje się możliwe. Ryby unoszą się w powietrzu i mają dwoje oczu po jednej stronie, ludzie nagle zaczynają latać. Fabuła zaskakuje i zadziwia, mimo, że często brak w niej logiki i sensu. Nie wpływa to jednak negatywnie na odbiór i rozumienie treści obrazu. Na ekranie panuje niekiedy chaos, ale to zamierzony zabieg - twórcy mają wszystko pod kontrolą. Tego typu sceny nadają dynamizmu całej akcji i stają się też źródłem największych niedorzeczności (w tym wypadku liczy się to na plus). Wszyscy bohaterowie okazali się bardzo wyraziści i barwni. Podkreśla to dziwna scena z urodzin Elaine. Ona, Axel, Grace i Paul siedzą razem w pokoju i rozmawiają jak chcieliby umrzeć. Nie do wiary, ile to mówi o nich samych.

Nie ukrywam, że gra aktorska zrobiła na mnie naprawdę duże wrażenie. Johnny Depp w roli Axela spisał się wspaniale, mimo wielu wad, jego postać darzę sympatią. Brawurowo zagrał niedojrzałego i naiwnego marzyciela, który podejmuje romans ze starszą kobietą. Pragnie stworzyć z nią ustabilizowany związek, co od początku wydaje się niemożliwe. Uważam, że to jeden z lepszych występów Depp’a i na pewno na długo zapadnie mi w pamięć. Warto zwrócić też uwagę na Faye Dunaway, która wcieliła się w rolę nieposkromionej Elaine. Moim zdaniem poradziła sobie bardzo dobrze i wykreowała tak denerwującą i rozhisteryzowaną bohaterkę jak to tylko możliwe. Zachowanie wdowy i jej wymysły sprawiają jednak, że wkrótce okazuje się nie do zniesienia również dla widza. Znakomicie wypadła Lili Taylor, jej Grace wydała mi się najbardziej intrygującą postacią. Jest nieszczęśliwa i nie czerpie radości z życia. Uwielbia grać na akordeonie, czym wprawia wszystkich w złość i kocha żółwie. Jej wątek zostaje rozwiązany w dość zaskakujący, choć wydawałoby się, jedyny dobry dla niej sposób. Goran Bregović stworzył cudowną i wyrazistą muzykę do tej produkcji. Nadaje jej specyficzny klimat i pomaga opowiedzieć historię. Utwory to równie niezwykłe kompozycje co sama fabuła. Właśnie dlatego razem tak świetnie współgrają i dopełniają się.

„Arizona Dream” to cudaczna podróż, w której fantazja niekiedy przenika się z rzeczywistością. Polecam, choć produkcja na pewno nie trafi do wszystkich.

Ocena: 8/10